110 Lepra
“Waarom blijf je niet logeren?” vroeg Oma aan Brits. Brits zei dat hij nog verder moest. Vanavond had hij een symposium in Enschede, maar hij kwam vast en zeker terug. Hij wou wel graag nog even naar zijn laatste schuilplaats voor hij de IJssel in drieënveertig overgestoken was. Hij wilde kijken of daar nog lag wat hij er verstopt had.
Top liep met hem mee. Ze gingen door het bos naar de oprijlaan van Nieuw Rande. Daar, dicht bij de villa, liepen ze door het struikgewas en zochten de half verrotte groene deur van de ijskelder; die stond half open. Brits liep regelrecht naar een zware veldkei die achter in het ‘hol’ lag. Hij tilde hem op en legde hem aam de kant. Hij juichte van verrassing. Ze lagen er nog, smerig maar gaaf: zijn persoonsbewijs met de gestempeld ‘J’ erop, met volledige geboortenaam en geboortejaar – 1 juli 1920 - , zijn Jodenster met in zwarte letters ‘Jood’. Hij drukte beide ‘bewijzen’ dierbaar tegen de borst en begon zacht te huilen. “Ik huil van geluk, omdat ik mocht terughalen wat ik achterliet”, zei hij. En hij begon spontaan te vertellen dat hij na zijn studie had mogen werken op Sulawesi, Celebes, onder de melaatsen in de dorpen, die nog steeds met de nek aangekeken werden.
Top vroeg of daar nog veel leprozen waren en of er goede geneesmiddelen tegen ‘melaatsheid’ waren. Brits vertelde onder het terugwandelen naar de boerderij dat er feitelijk nog maar heel weinig leprozerie op Sulawesi voorkwam. Er waren in de wereld nogal wat onderzoekcentra voor lepra, waar naar echte geneesmiddelen gezocht werd. “Over een jaar of vijf hebben de onderzoekers minstens één echt middel tot genezing gevonden”.
Of de ziekte erg besmettelijk was, vroeg Top. Volgens Brits viel de besmetting mee, als men nagaat dat die via ademhaling, niezen en hoesten plaatsvindt. De bacillen worden zo door de lucht verspreid en door medemensen ingeademd.
“Hoe lang komt lepra al voor?” vroeg Top. “In India komt het al vierduizend jaar voor volgens mij. Ik heb wel eens gehoord dat de troepen van Alexander de Grote de ziekte overgebracht hebben naar het Middenoosten. De kruisvaarders hebben voor verder transport naar West-Europa gezorgd. Het verschrikkelijke van de ziekte is dat door zenuwontstekingen aangetaste lichaamsdelen vervormd worden en gevoelloos, waardoor bij beschadigingen en verwondingen lelijke verminkingen kunnen optreden. De ziekte is momenteel behoorlijk behandelbaar en tot stilstand te brengen”.
“Hoe komen jullie aan geld?” - “Daar is natuurlijk het ‘Leprafonds’ voor. Jullie zullen de collectebus ook wel ‘langs’ krijgen”. – “Maar blijft er dan niet veel aan de strijkstok hangen?” – “Ja, helaas heeft zo’n fonds betaalde krachten nodig”.
Door die laatste opmerking kwam Top extra aan het denken. Als Peter en hij een stichting zouden oprichten, waarvoor dan ook maar, dan zou die helemaal kunnen draaien op vrijwilligers!
“Kan men ook om het fonds heen?” vroeg hij. “Je kunt onze leprakliniek in Indonesië ook rechtstreeks steunen met dollars”, antwoordde Brits. “Ik geef jullie straks naam en adres wel. Ik zal jullie erg dankbaar zijn, als jullie iets weten te versieren”.
Ze waren weer thuis. Top vertelde Tine en Oma wat ze beleefd hadden. De dames omhelsden Brits een voor een en Oma zei: “Je was toen op tijd weg. Een paar dagen later werden op Nieuw Rande medewerkers van de ‘Todt’ ingekwartierd, een organisatie die verdedigingsbouwwerken moest aanleggen. Er waren mannen van de SA en de Grüne Polizei bij”.
Even later reed Brits, alias Paul, het erf af. Top was benieuwd hoe hij bij de familie Preusterink ontvangen werd. Toen realiseerde hij zich dat Brits vergeten had naam en adres van de leprakliniek achter te laten.
