GDD LXXIV Onzuverheden in Geliekvloerse Verbinding van Zinnen
De geliekvloerse voegwoorden ‘noch’, (en … nieet), ‘möör’, ‘doch’, ‘of’, ‘want’, ‘en’ lèvert vake gin meujlijkheden op; een paer biewoorden doot dat wel: döörumme (umme dat) – döördeur (deur dat).
Döörumme is een anwiezend veurnaamwoordelijk biewoord van reden.
Döördeur is een anwiezend veurnaamwoordelijk biewoord van eurzaak.
Het gevolg van een eurzaak is nieet te veurkommen, het is noodzakelijk. Veurbeeld: De auto slipten; döördeur (deur dat gedoo) reej e tegen een boom. à De chauffeur had de gevolgen nieet meer in de hand. Een reden wördt ‘ezocht’ um een bepoalde uutslag te ‘bereiken’. Veurbeeld: Ik veule mien nieet erg lekker; döörumme (umme dat) goa ik möör nieet nöör schole. Onzuver taalgebruuk is dus: De motor sloeg of; döörumme stond de wagen stille. – Ik mag hem nieet; döördeur help ik hem nieet. Veur hierumme en hierdeur geldt natuurlijk hetzellufde.
Integendeel – Döörentegenà Integendeel gef een vervangende tegenstelling an en is een bevestiging van het veurgoande: Hee is nieet klein, integendeel, hee is een lange sloadood.à Döörentegen (döör-an-tegen) gef een zuvere tegenstelling an: Dat is een olde keerl, dat döörentegen een jong breuksken.
Onzuver is: Hee is härtstikke goed in het Dèventers, in het Nederlands integendeel kan e nieet vertellen. – Butenlanders wordt in Dèventer nieet altied deur iederene goed behandeld; zee wordt döörentegen deur sommigen met de nekke anekeken.
Möör (doch) – Èvenwels (toch, echter)à Möör is een tegenstellend voegwoord. Echter is een tegenstellend biewoord. Dat mot gevolgen hebben veur de plaatse in de zinnen: Ik wol het nieet, möör ik heb het edoan.à Ik wol het nieet, ik heb het èvenwels edoan.
Onzuver is: Ik wol het nieet, èvenwels ik heb het edoan.
NB.: Stelling: Langdurig algemeen onzuver of ‘fout’ taalgebruuk leidt töt nieuwe algemeen anvaerde vormen en constructies.
