GDD LXIV Dooner(D/O) - Persoonsvorm(P) - Andere Zinsdelen(A) - Woordorde
In ‘Diee stool zit lekker’ is Diee stool wel de Gewone Dooner, möör psychologisch is het lekker zitten de centrale gedachte. Vandöör dat het al gauw wördt ‘Lekker zitten (in) diee stool’, of ‘Het is lekker zitten in diee stool’. à lekker zitten – Gewone Dooner. Het is dan Loze Dooner;à hef gin enkele functie.
Anders wördt het bie het zinneken ‘Het zit (hier) lekker in diee stool’. à Het kan hier veur iets of iemand stoan,bieveurbeeld veur Ik. Het kan een Gewone Dooner wèzen. In ‘Het’ zit fijn op dit terräsken zoo in het zunneken’ is ‘Het’ : Ik, Iej, Wiejluu, Iederene. à ‘Het’ is dus te beneumen as een perseunlijk of onbepoald veurnaamwoord dat as Gewone Dooner anemerkt mot worden.
In zinnen as ‘Der viel een bende sneeuw’, ‘Der loopt al weer schoapen in de wei’, Der gef ter ene een feestjen’, is ‘Der’ een verzwakte plaatsbepoaling, diee enkeld gebruukt is um de woordorde te wiezigen; à de onderstreepte zinsdelen bint Gewone Dooners.
De gewone of rechte woordorde, normale woordvolgorde is in de enkelvoldige zinne D(O)PA: Dooner (Onderwerp)à Persoonsvormà Andere zinsdelen (Veurwerpen – Biewoordelijke Bepoalingen – Bepoalingen van Gesteldheid).
Veurbeelden: (D)De mensen (P)gingen (A)tevrèden (A)nöör huus (A)hen. – (D)Mien Vader (P)hef (A)het (A)altied (A)wel ezegd.
Wördt ter begonnen met een (A)Biewoordelijke Bepoaling, Bepoaling van Gesteldheid, Veurwerp, dan ontsteet de umgekeerde woordorde of inversie: (A)Tevrèden (P)gingen (D)de mensen (A)nöör huus (A)hen.
De rechte woordorde bie de vroagende zinne is PDA: (P)Goat (D)iejluu (A)mee (A)nöör de kärmse? – (P)Stoad’ (D)iej (A)al (A)lange te wachten?
De volgorde PD blif ongewiezigd as bie de vroage een A nöör veurten kump:
(A)Wöör (P)bint (D)ze (A)toch ebleven? – (A)Wanneer (P)wier (D)wiee geboren?
In plaatse van ‘Ík luste diee pap nieet’ wördt ter heel vake ezegd ‘Mien lust diee pap nieet’.
In het eerste geval is Ik de Dooner en diee pap het veurwerp. In het tweede geval is diee pap de Dooner en Mien het Beoordelende Meewerkende Veurwerp (in rumere zin).
