Pogge
Beste Edwin,
“Met een kennis uit Duitsland kwam het woord padden ter sprake. Dit is in het Duits Kröten (kikkers is Frösche). Het blijkt dat in Plattdeutsch, padden en kikkers Poggen genoemd worden. Mij schoot toen de naam Poggenbelt te binnen en ik dacht dat dit misschien iets met de genoemde amfibieën te maken zou kunnen hebben. Via Google kwam ik op uw site terecht, waarin u echter vermeld dat een pogge een big is. Is het u misschien bekend of het woord pogge(n) dichter bij de grens nog een andere betekenis (bijv. die van padden) heeft?”
Dit brieefken kreeg ik van oe. Ik binne der ärg bliej mee. Het gef namelijk an dat mien site zin hef! Ik mot oe trouwens vertellen dat ik de column ‘Heide’, wöörin ‘Poggenbelt’ veurkump, al in 1994 eschreven heb veur het Dèventer Dagblad. Ik citere: … De Poggenbelt moet dus zoveel geweest zijn als een varkensbult … . Dat is dus wel een vaststeling, möör diee is het gevolg van vergelieking en uutspraak. Pogge hef in het Nedersalsisch twee betekenissen: bigge en padde. Mien wären bie het gebruuk opevallen dat pogge as padde in het Dèventers närgens vermeld wördt en oke as bigge nieet. Hoe verder ik nöör het oosten kwam hoe lèvender de betekenis bigge of värken nog veurkwam. Veur padde heurden ik het feitelijk närgens (meer?). In een Middelnederlands woordenbook vond ik veur pogge: pogge, pugge – big (oostmnd.). Dat laatste betekent Nedersaksisch of niederduuts. Der kump een tweede pogge veur: pogge, pog (oostmnl.) – padde. Dat woord ‘pugge’ zei mien iets oaver de klank: het betekent namelijk dat de –o- in pogge (big) uutesproaken mot worden as de –ó- in bók, en nieet as de –ò- in hòk. Wier vrogger Poggenbelt uutesproaken as Póggenbelt of as Pòggenbelt?? Dat is de vroage … . En dat laatste weten wiej nieet. Ik hebbe dus ekoazen veur de betekenis Värkensbult op grond van het feit dat in de jören negentig gin mense döör een pógge een padde neumden. Diee keuze kan der wel helemoale noast zitten. Möör iej hebt helemoale geliek met oew ontdekking dat póggen in het Nedersaksisch taalgebied padden en Frösche bint.
Hoe het met Póggen – biggen – vigs (oldnoors) – pigs (engels) zit, weet iej natuurlijk wel. Iej zollen eigens uut kunnen vinden hoe of het met Pòggen – padden – kikkers zit in de buurte rond de Poggenbelt: Goa nöör Hellendoorn, Haarle, Heeten, Nieuwheeten, Okkenbroek, Lettele en vroag an de oldere mensen of zee nog poggen kent en wat dat bint. Dan krieg iej een beeld! Meschiens ontdek iej niks, meschiens ontdek iej een heleboel. Loat mien oew resultoat dan weten.
Iej hebt dus helemoale geliek as iej beweert dat ‘Poggenbelt’ best ens ‘Paddenbult’ zol kunnen betekenen, gezieen oke het moerassige gebied döör oaveral in de buurte. Iej zollen ens kunnen informeren hoe of het döör zit met de paddentrek. Dat kan oe heel dichte bie een oplössing brengen. Veurlopig hold ik het der möör op dat ik in mien column van toen net zoo makkelijk de Poggenbelt een Paddenbult had kunnen neumen.
Edwin, nogmaals bedankt veur oew biedrage an mien site. Dit stuksken draag ik an oe op.
Met vrindelijke groeten,
Gerrit Kuijk