Strop
"Mag ik U gebruiken als proefkonijn?" De student, toen, in 1949 nog kwekeling geheten, keek mij vragend aan. "Het ligt eraan waarvoor", antwoordde ik, want ik had geen zin me met onzin in te laten; daarvoor had ik het met die drie klassen op dat kleine schooltje veel te druk. "We hebben het met pedagogiek over associaties en welke conclusies je uit bepaalde onbewuste of onderbewuste verbindingen kunt trekken". "Dat is in orde; het lijkt me heel zinvol eens een proef te nemen met iemand die nog niet zo lang voor de klas staat", zei ik cynisch. Hij had me door. "Het kan niet ongevaarlijk zijn voor U, hoor!" grijnsde hij me toe. We spraken af voor vier uur bij mij thuis; dan hadden we de tijd.
Precies om vier uur werd er gebeld. Mijn moeder deed "lös", zoals ze altijd zei: "Ik zal wel lös doon". Ze liet hem in de woonkamer en schonk thee. En daar zaten we dan. Moeder zat erbij, maar zij was doof, ze bleef buiten onze 'proef'. "Ik noem U een woord, en U zegt het eerste wat U invalt, meteen dus, niet nadenken". Ik knikte. "Strop". - "Moeder". Hij keek me verbaasd aan. "Meent U dat? Weet U wat een strop is? Wenst U Uw moeder die?" Ik lachte. "Kijk jongeman, daarom deed ik gisteren zo cynisch! Jij kunt wel denken dat jij met jouw taalkennis en een beetje kweekschool-theorie een psychologisch vakman wordt, maar dat gaat zo niet!" Om te beginnen moet je voor zo'n gevaarlijk 'spelletje' de nodige taalkennis opgebouwd hebben. Taalpsychologie, daar wil jij je mee bezighouden. Laten we eerst maar eens verwante betekenissen van strop naast elkaar zetten. Maar eerst gaan we na waar het woord vandaan komt. Strop is hetzelfde als strik. In het Oudengels is het 'stropp', in het Hoogduits 'Strupfe'. Het woord komt vermoedelijk uit het Vulgair Latijn: strophus. Strophos, dat is Grieks, is gevlochten of gedraaid touw, een gordel bijvoorbeeld. Een strop gaat om de hals, als men iemand wil 'hangen'. Maar ook een stropdas wordt een strop genoemd. En zelfs iemand die om zijn hals een prachtige stropdas draagt! "Hoe ze dee vent neumt? De Stroppe!" Leuk voor je verslag van deze proef.
Een kabel om een schip vast te leggen heeft aan het eind een lus; die is keurig als strop geknoopt. Deze strop wordt om de meerpaal gelegd, als het schip afgemeerd worden moet. Zo kun je jezelf ook als met een strop vastgelegd voelen, als je aandelen hebt gekocht, die met één klap totaal waardeloos geworden zijn". "Dan heb ik dus een verschrikkelijke strop gehad". "Precies, maar je bent niet letterlijk gehangen; dat kun je enkel jezelf aandoen! De tabakszak van pijprokers had vroeger ook een strop; die liep door de zoom van de zak en die kon met één beweging aangetrokken worden. De sluitspier in een zekere opening van je lichaam kun je ook 'strop' noemen. Die spier sluit de betrokken opening volledig af, als dat moet". Toen zweeg ik even.
"Gerrit is een strop!" lachte mijn moeder. Zij had het gesprek blijkbaar meegekregen. "Iej mot neet zo luud proaten, a'j wat uutlegt; dan wördt dee meneer bange van oe!"
We keken elkaar lachend aan. "Een strop is in mijn dialect een deugniet, een kleine ondeugende jongen. Misschien komt het door de deugnieten die in het verleden de strop kregen, dat het woord zijn weg naar het geliefkoosde kind gevonden heeft. "Kom iej is hier, kleine strop", zei mijn moeder lachend, als zij een van haar van plezier schaterende kinderen opnam, om het meisje of de jongen een schone luier of broek aan te doen. Strop - Moeder."
"Ik begrijp het", zei de 'student'. "Dit wordt mijn verslag!"
