Pietjee
Ik wiste al jong wat platvoten wazzen. Dat kump deur mien vader. Hee had ze. Zien maniere van lopen was ternöör. Zien voten gingen dwärs onder zien lief oaver het plaveisel. De punten van zien schonen wezen nieet nöör veurten in de looprichting, möör nöör links en rechts. Dat weerhield hem der trouwens nieet van um der stevig oaverhen te stiefelen. ‘Platvoot’ heb ik altied een mooi woord evonden, möör ik hebbe nooit esnapt, wöörumme ‘De Platvoet’ in Dèventer ‘De Platvoet’ heet. Meschiens kan ‘Pietjee’ mien derbie helpen. Dat woord hef namelijk volgens etymologen met het Franse ‘pied’, in het Nederlands ‘voet’ te maken. “Pietjee”, dat woord wördt al sinds jöör en dag in het Dèventers gebruukt veur “haasje-over”, het spel wöörbie een kind krom geet stoan en de andere kinderen der wiedbeens oaver springt met hulpe van de handen diee ze op de rugge van de kromstoander zet. Vake goat de springers noa hun sprong dan zelf oke weer krom stoan um as ‘bok’ dienst te doon. As kinder ginge wiej soms al pietjeeënd nöör de spöltuin van Jan Halle op de Zandweerd. Jan Halle, in de dertiger jören een bereumde vootballer van ‘Kowet’, was döör de ‘baas’.
W. Draaijer noe leg in zien ‘Woordenboekje van het Deventersch dialect’ direct verband tussen ‘pied’, ‘pietjee’ en ‘platvoot’: Platvôt, m. Bij het pîtjé springen noemt men de lengte van een voet: ’n vôt; de breedte: ’n platvôt. De jongen, die staat, mag als allen gesprongen hebben ’n vôt en ’n platvôt verder gaan staan. Bliekböör wier in zien tied op diee ene bepoalde maniere pietjee espöld. Wiej gebruukten de platvoot enkeld bie het ‘poten’, dat is een ofstand mèten met de voten in de lengte en as ter gin voot meer tussen kon, zetten wiej de voot oaverdwärs, dus as platvoot. Wiej pootten oke wel bie het bepoalen van wiee het eerste beginnen mocht bie een spel. Dan pootten iej nöör mekäre too. Wiee bie het mekäre tegenkommen der het laatste zien platvoot tussen kon zetten, mocht beginnen: zien pärtieje mocht bieveurbeeld ‘oftrappen’ of zoo.
‘Poten’ stond dus feitelijk veur ‘voten’. In het Grieks blik nog het verband tussen ‘poot’ en ‘voot’: ‘pous’ is ‘voet’ en de tweede naamval is ‘podos’.
Het Russische ‘pod’ betekent ‘boadem’. Hier wördt dudelijk dat onze voten de lichaamsdelen bint diee in anraking komt met de boadem oftewel de vloere. ‘Vootlichten’ heet dus nieet veur niks zoo: het bint de lichten diee op de boadem stoat en wöör een mense ‘veur kan treden’.
Ik denke dat de name ‘Platvoet’ in Dèventer döör mee te maken hef: de grond of boadem is lege, lig plat en vlak en is dus drassig. In Dèventer lig De Platvoet zoo lege dat in vrogger eeuwen het land in bepoalde perioden onder het Iesselwater stond. ‘Platvoet’ betekent volgens mien dus nieet meer of minder as ‘Laagland’. Ik worde esterkt in mien mening deur de volgende namen bie De Platvoet in de buurte: ‘Lage Steenweg’, an gunne kante van den Iessel van de spoorbrugge goande nöör Terwolde, en ‘Lagestraat’ an disse kante, bie de ‘Zandweerd’ tegen De Platvoet an.
Pietjee, een spel wöörbie de voten een rol spölt, nieet enkeld um te mèten, möör tèvens bie het ofzetten um te springen. In het spölkwärtier op de legere schole spölden wiej het vake. In mien herinnering hadden wiej gin bepoalde pietjeetied, zooazze wiej de ‘kuizen- en krallentied’ hadden. Een ‘hoepeltied’ was ter oke. Diee tieden bint veurbie. De kinder van noe spölt op een totaal andere wieze. De tied hef alles veranderd. Möör of het ter bèter op eworden is? Dat betwiefel ik! De kinder bewèègt volgens mien völle minder. Ik ziee een boel meikes en jonges slechts hun handen bewègen oaver schermkes en toetsen en döörbie zit ze of slentert ze. Ik hoape van härte dar de bewèging bie kinder weer meer in hun benen en voten geet zitten. Lichaamsbewèging: Goat pietjee doon; dat höldt oe fit!
