3. Haabeejesser*
Trots stapten Gerrit in begin september als haabeejessertjen nöör schole. Hee stelden zich der een boel van veur, ook al kwam hee van de christelijke schole. Het heufd van diee schole had hem nöör het christelijk lyceum in Zutphen willen loaten goan, möör dat had Gerrit zien vader nieet ewild. Eersten most hee dan op en neer met busse of trein, tweedens was dat te duur, derdens vond Vader zes jöör biebelonderwies wel genog. Dat leste was natuurlijk een smoesjen. Möör Gerrit vond het prima zoo. Zien medeleerlingen wazzen allemoale precies zoo as hee: èven niejsgierig, èven dom, èven ondeugend en der net zoo op gebrand as hee um zoo gauw meugelijk, dat wil zeggen in vief jöör, de schole deur te lopen.
Gedurende zien vief jöör op de HBS ontdekten hee steeds meer hoe funest het was dat der driee soorten onderwies wären. De roomsen hadden op de legere schole al eleerd dat het ging um ‘wiej en de anderen’. Wiej, dat wären zee, de anderen wären de fienen en de ‘gewonen’. Diee laatsten zollen het vagevuur nog egeels nieet halen, möör zee kwammen regelrecht in de hel. Dat zeien ze ook rustig tegen oe. De ‘gewonen’, dat wären de nieet-roomsen en nieet-christelijken, mosten um diee onzin lachen. Ze hadden der oke ‘skik’ van dat Gerrit, as orthodox christelijken nieet nöör dansles mocht. Dat vonden zee toch zoo kinderachtig! Gelukkig was der ginene bange um der oaver te proaten en te ruziën! Zoo wier der toch wat van de ‘schotjes’ opeheven, de schotjesgeest verminderden.
Haabeejesser wèzen hield veur Gerrit in dat hee veural zien huuswerk goed deej. Hee hield zich döörbie an de uutgangspunten van de Leraer Frans, met een grote L. Diee hield zich an regelmoatige mondelinge en schriftelijke herhaling. Hee leerden zien leerlingen dat zee oke bie het huuswerk altied al het veurige mosten herhalen. Dan ‘bekleef’ het, zooas hee zei. Gerrit hield zich an dat principe, allewel hee de pest an leren had. Wis- en natuur- en scheikunde wären zien beste vakken, want döör hoofden hee weinig of niks veur te doon. De vroagstukken met meetkunde bieveurbeeld lösten zich ’s oavends en ’s nachts vanzellluf op.
Aerdrijkskunde, plant- en dierkunde, mechanica en cosmografie brachten hem in contact met het heelal en het ontstoan döörvan. Het scheppingsverhaal wier döördeur nieet meer en oke nieet minder dan een prachtig gedicht van een prima beschouwer van het universum. As zoodoanig wol hee dat spreuksken wel Goddelijk neumen, een legende dus.
Meikes gingen nog nieet vake nöör een HBS-B. Toen Gerrit in de eerste klasse kwam, wären der van de achtentwintig leerlingen möör vief meisjes, allemoale hele leuken trouwens. Möör hee keek nog nauwelijks nöör het andere geslacht.
Gedurende één jöör kreeg Gerrit les van een hele fijne dichter: Drs. J. Rispens. Diee gaf Nederlands en Geschiedenis. Hee was een groot filosoof! Van hem leerden Gerrit een heleboel. Rispens zien vader was dominee ewest van de Hervormde Kerke in Enter, vertelden hee. Hee zat altied heel interessant te vertellen oaver Het Zijn en Het Niet Zijn. Gerrit zien vader kenden hem van de Christelijke Jongemannenvereniging in Dèventer, wöör zeebeiden lid van wären ewest.
Gerrit zien vader zei altied: Als het ‘Iets’ ontstoan is uut het ‘Niets’, is het ‘Niets’ meer dan het ’Iets’. Het klonk heel wies en geheimzinnig, hee had dit gezegde veste van Meneer Rispens. Gerrit snapten der niks van!
* Lèès oaver de HBS-tied in ‘Een Dèventer Jonge in Oorlogstied’ van G.W.Kuijk.
