GDD XVIII - Spelling Leenwoorden
In het Nederlands: Het ‘WOORDENBOEK VAN HET DEVENTER DIALECT’, in november 1986 uitgegeven bij Boekhandel Praamstra en bezorgd door Gerrit Mäkel, bevat het woord pielder niet. Dat kan ook niet, want het Deventers kent immers ‘pijler’; dat is pas in de negentiende eeuw aan het Hollands ontleend, toen de eerste spoorbrug bij Deventer over de IJssel gebouwd werd. Het was de eerste brug in Deventer op pielders.
Het Nedersaksisch heeft het woord al veel vroeger, waarschijnlijk in de zestiende eeuw aan het woord pilaar ontleend. Pielder en Pijler zijn dus ontleningen uit verschillende perioden. In het Dèventers: Het lenen van woorden uut andere talen gebeurt deur verscheiden dinger: uut gemakzucht,umdat de eigen sproake der gin woord veur hef, umdat enkeld een lange umschrieving meugelijk is, um deftig te doon, um onbegrepen te willen blieven. Meschiens is het een mengsel van dat alles.
Zukke woorden wordt in het Dèventers hoaste dalijk echt verplat of edialektiseerd. In de schriefwieze mag dat ezieen worden umwille van de uutspraak.
Hier volgt veurbeelden uut het WDD: afijn (enfin), … afijn, um een lang verhaal kort te maken … ; agosie, egosie, negosie (negotie) … Hee ging met agosie de deuren langes (met handelswaar); akketène (acatène) … Een akketène is een fietse zonder ketting. Bie Burgers ENR wieren ze anvang 1900 emaakt; van de trappers of liep horizotaal een as nöör het achterrad. An beide kanten zatten kamwieltjes diee verticaal angrepen op andere kamwieltjes, heel vernuftig; diee fietse had dus een soort kadanas (cardanas); kadanas steet nieet in het WDD; bamboezeren (bambocher) … der deurdreien, verkwisten … Wat hef e mien weer wat ebamboezeerd! …; fedusie (fiduciaire) … vertrouwen … Mien moder zei dat ze der gin fedusie in had … ; fielsepee of fietsepee (vélocipède) … fietse … ; fokseren (forcer) … forceren, dwingen … ik loate mien nieet fokseren … ; kassazie (cassatie) … teruggedreien van een rechterlijk vonnis tut bieveurbeeld vriespraak … Diee man hef kassazie ekregen van de Hoge Road … ; kaskenade (Gascogne) … Opschepperieje … De driee musketiers kwammen uut Gascogne; diee hadden nog welis drukte en herrie …; kats (ganz) … volledig, helemoale … Dat blif mien kats egaal … ; kezien (kozijn) … raamlieste … ; meneuvels (manoeuvres) … veldoefeningen van het leger … ; mesjester (Manchester) … stof voor kleding … Hee hef zien mesjesterse brook an … ; mesjiene (machine) … ; pienetensie (penitentie) … boete, straf, boetedoening … Het is mien een pienetensie iedere dag weer met haer op te motten trekken … selusie (solution) … bandplakmiddel … .
