Heisteren
Frouk-Alice uut Sint Jans Klooster gebruk in de humoristische stukskes diee zee schrif de eigen taal, wat net as bie mieneigen wel de taal zal wezen diee haer moder sprak. Wanneer een mense zoo schrif, dan kan het nieet anders of ter komt een boel woorden in veur diee algemene streektaal bint, in ons beider geval dus Nedersaksisch.
Zoo kom ik bie haer het woord ‘heisteren’ tegen, wat zoo völle wil zeggen as ‘wild te keer goan’, ‘ravotten’, ‘woest spöllen’.
Ik heb meugelijk dit woord ‘heisteren’ eerder in ene van mien oaver de vierhonderd columns besproaken en as dat zoo is, doo ik het noe nog möör ens dunnekes oaver.
Ik hebbe ‘heisteren’ welens in woordenboken oaver ‘Duuts’ opezocht, möör döörin kwam ik het nergens tegen. Het schient dus zeker gin Hoogduuts te wèèn. In het “Woordenboek van het Deventer Dialect” - 1986 vind ik het op bladzijde 43: heisteren, ww., heisterden, eheisterd, ravotten, wild spelen. – Jonge, goa toch is èven zitten, iej hebt ’n kop as ’n bòlle van al dat heisteren. Wat bint de kinder weer an ’t heisteren; wiej kriegt vaste roew weer. In het Engels komme wiej de stam ‘hast’ tegen, uut te sprèken as ‘heest’. ‘Hasten’ is ‘zich hoasten’. Snelheid en wildheid zit döör heel dudelijk in. Wiej kunt dus wel vaste stellen dat ‘heisteren’ familie is van ‘hoasten’.‘Heisteren’ wördt oke nog eheurd in Vlaanderen, Broabant, Noord-Holland en een stuksken van Utrecht. ‘Hesten’, wat ‘hijgen’ betekent mot ter oke hoaste wel familie van wèzen. Dat ‘heftige’ oasemen gef al an dat ‘heftig’ tèvens van dezellufde stam kump. In het Gotisch heb ik ‘haifsts’ anetroffen; dat is ‘twist’ , ‘stried’. Ook dat woord hef weer dieezellufde woordstam. Verder kom ik feitelijk nieet met mien etymologische gedachten. Bewiezen kan ik trouwens niks van mien bevindingen. En dat is noe weer het leuke van mien werk: het blif geklets in de ruumte. En diee ruumte, döörin spölt zich dat alles of. Taal zonder ruumte en tied geet nieet. Het is veur mien de viefde dimensie. Wiej ken lengte, breedte, heugte of diepte, tied en taal. Dat bint veur mien de vief moaten wöörmee ik leve. Zonder diee vieve bestoa ik nieet meer: ik bin dan uut de tied, uut de ruumte en uut de taal. Döörumme legge ik mien vaste in de ruumte op papier. Döörumme bin ik dagelijks met de taal an het ‘joechteren en heisteren’. Ik joechtere, drave, tiere, steuje deur ruumte en tied umme te blieven, want wiee schrif, blif, ook al is hee of zee uut de tied.
“Lik toch nieet zoo te tjoechteren en te heisteren”, zei mien vader tegen mien as ik weer te wild en te onbesoesd bezig wazze. Meschiens had hee wel geliek! En ik kan zoo langzamerhand nieet meer zoo vlugge.
Toch wil ik nog een boel in ruumte en tied achterloaten. En döörveur heb ik de taal neudig diee mien eigen is. Ik hebbe al lange ontdekt dat ik nieet meer zoo tjoechtere en heistere, möör toch goa ik stug deur. Möör ik hoape dat ik ter nooit mee klöör bin. En dan denk ik weer an een uutdrukking van mien vader: “Gerrit, a’j denkt da’j ’t ewonnen hebt, hei’j ’t juust verspöld”. Ik hoape dus nooit te winnen.
Gelukkig wint een mense het van Taal nooit! Hee kan joechteren en heisteren wat hee wil, Taal lot zich op gin enkele wieze dwingen. “Taal geet zien eigen weg”. Dat is de stelling diee ik hier wil poneren. Meschiens hebt anhangers van de chaostheorie diee stelling al evonden en bewezen. Dat kan mien niks verschèlen. Ik blieve TAAL op zien eigen weg volgen zoo lange as ik bewust lève, zonder heisteren.
