Batsig
Het tegenovergestelde doet zich voor bij botte of stompe gezegden. Het is alsof je een dreun op je hersens krijgt met een dinosaurus-bot, en je blijft geblutst en verwond knock-out achter.
De man die ik op de camping ontmoette, hoorde bij de sprekers uit de eerste categorie; hij schoor je glad zonder enige pijn. Toen ik met mijn caravan achter de auto in één beweging achteruitrijdend mijn huis meteen op de juiste plaats zette, zei hij knipogend toen ik uitstapte: "Ik zie het al, een zeer ervaren caravanrijder!" met de klemtoon op zeer en met een knipoog, omdat een nog jonge kerel met open mond stond te gapen dat die 'ouwe zak' dat nog kon. Dat bleek ook uit zijn opmerking na mijn handeling: "Dat zo'n man op leeftijd als U dat nog kan!" De toon was niet die van een compliment, maar die van de terechtwijzing, zo in de geest van: Dat mos niet maggen! Zoiets komt bots aan. Dat krijg je recht voor je raap. Het wordt je pardoes gezegd. Ik kan goed tegen zulke dingen, want ik weet maar al te goed dat het geen verdienste is op zeventigjarige leeftijd Europa nog door te kunnen kruipen als een slak met zijn huisje op de rug. Je mag blij zijn met je goede ogen, je uitstekende conditie, je partner, die je in al je moeilijkheden nog steeds goed bij kan staan! En dan heb ik nog maar enkele belangrijke 'toeval'-ligheden opgenoemd. Al die zaken en vele andere zijn jou toegevallen. Dat die dingen jaloersheid wekken, is logisch. Ja toch!
Er zijn mensen, die niet tegen 'bots'-heid kunnen. En die laten dat vaak ook merken. Ze gebruiken het woord 'bots' dan in een of andere vorm. Een man belt mij op: "Mijn buurvrouw op leeftijd was bezig haar straatje te vegen. Dat zou mij niet meevallen, al ben ik een stuk jonger, dus ik zeg: 'Nou mevrouw, dat kunt U nog aardig voor Uw leeftijd'. Zegt zij: 'Dat vind ik wel wat bats klinken'." Gelukkig wist de beller niet precies wat 'bats' hier betekende. Hij dacht dat het 'overdreven' beduidde of zoiets. Ik heb hem maar niet gezegd dat ik het woord uit het Deventers ken, en dat het daar 'recht voor zijn raap' betekent met een wat onvriendelijke gevoelswaarde. Mijn belevenis op die camping en het verhaal van de man aan de telefoon hebben mij nog waakzamer gemaakt bij het communiceren met anderen: voor je het weet ben je te bots of te bats.
Bots komt van bot of stomp; bats is direct familie van het Hoogduitse Batzen. Een Batzen was, is, een munt. 'Ein guter Batzen Geld' is 'een flinke duit'. Wie een flinke duit heeft, gaat misschien 'batzig' of 'batsig' of 'batserig' of 'patserig' doen. Zo'n persoon wordt hoogmoedig, zelfs trots of verwaand. Batsig is in het Nedersaksisch terecht gekomen en door inwerking van 'bots' 'bats' geworden. En langs deze weg moet 'bats' twee betekenissen gekregen hebben: patserig en pardoes. Dat zijn overigens betekenissen, die heel goed bij elkaar passen. Tenminste, dat vind ik. Zelf gebruik ik liever het woord 'bats' niet. Ik wil elke verwarring met bots voorkomen. 'Patserig' gaat me echter te ver, als ik iemand wil 'duiden'. 'Batserig' komt te dicht bij 'patserig'. Daarom gebruik ik het Duitse 'batzig', wat ik versaks tot 'batsig'. Tenslotte wil ik een mens niet kwetsen door bots te klinken, als ik hem wat poenerig vind. Er blijft genoeg over, waar mensen zich bij mij aan kunnen ergeren. Maar me verontschuldigen mag!