Vieve
> Categorie: Columns Deventer Dagblad
Gepubliceerd: vrijdag 19 juni 2009
Tweeënvijftig maal vijf is tweehonderd en zestig. Hé, dat betekent dat ik vandaag aan mijn laatste stukje van de vijfde jaargang van mijn artikeltjes-reeks voor Salland, Oost-Veluwe en de Achterhoek ga werken. Zo kan ik al weer een jubileum vieren. Een lustrum dus! Mooie term voor een tijdvak van vijf jaar. Het is een woord uit het Latijn. Zoenoffer betekent het. Bij hun aftreden brachten de Romeinse censors zo'n offer. Zij gaven een reinigingssfeest voor het volk. 'Gerrit, jouw 'volk' dat zijn de lezers van jouw stukjes. Geef in dit stukje nou eens aan het lezersvolk een offerfeest'. En plotseling sta ik tussen mijn lezers. Een aantal ervan ken ik persoonlijk. De meesten ken ik niet, maar zij kennen mij. 'Lieve mensen', denk ik, 'Doe allemaal alsof we bij elkaar staan in Raalte, in Lochem, in Bathmen, in Warnsveld, in Twello, in welke plaats van de Oost-Veluwe, Salland, de Achterhoek U maar wilt, en hef met mij het glas, en spreek Uw kritiek uit over mijn werk, opdat ik U met mij voor de volgende jaren verzoenen kan'. Ik wil namelijk met een schone lei verder. Ik hoop het volgende: 'Da'k der nog vieve doon mag in gezondheid, want ik stoppe neet, ik goa dom deur'.'Vieve' is in de historische spraakkunst een prachtig woord. In het Latijn is het 'quinque'. Door klankverschuiving moet het 'winque', 'vieke', 'fif' geworden zijn, als we ervan uit gaan, dat zowel het Latijn als het Germaans uit het Indogermaans ontstaan is. Op dezelfde wijze is het Latijnse 'quattuor' 'vier' geworden. De vormen van vier hebben die van vijf natuurlijk beïnvloed, en omgekeerd.Vieve wordt in de Middeleeuwen al gespeld als vijf, uitgesproken als vief. In het Oudsaksisch, het Oudengels, het Oudfries is de spelling 'fif', in het Oudhoogduits, het Gotisch 'fimf'. Een verschuiving van v- naar p- heeft in het Grieks plaatsgevonden. In die taal is het 'pente'. Het Oudkerkslavisch kent 'peti', het Litouws 'penki', het Perzisch 'panj', het Oudindisch 'panca'. En tenslotte het Oudiers. Dat heeft de q- gehandhaafd in 'coic'. Ik kan het niet helpen, maar dat lijkt in zijn uitspraak verdacht veel op 'Kuijk'. Zo verbindt de etymologie vijf met mijn naam bij dit lustrum.'Hee hef ze neet alle vieve op een rietjen', zeggen we in het Saksenland van een mens die afwijkt in geestelijk gedrag. Ook wel: 'Hem is een van de vieve hen kuieren'. 'Een van de vieve is op koffiebonen uut', hoort men niet veel meer. 'Hee hef ze alle vieve good bie mekäre' is een compliment. En er zijn ook mensen 'dee maakt völle vieven en zessen'. 'Geef mien de vieve', zeg ik als ik iemand wil eren. Dat zeg ik nu in mijn gedachten tegen mijn lezers. En ik voeg eraan toe: "Hoe hebt U dat al die jaren volgehouden met mij!". Er zijn trouwens wat lezers die regelmatig hun positieve kritiek laten horen. Daar ben ik blij mee. Ik bedank hen allemaal voor hun regelmatige reacties. Een van hen vroeg me eens, er zaten toen wat spelfouten in een stukje, wat er toch met me aan de hand was. Ik dacht dadelijk aan de oorlog van '40-'45. Toen vroeg een jongen aan een wat oudere heer: "Mijnheer, wat is er aan de hand?" Het antwoord was: "Dree vingers, een pink en een doem". Dat gebeurde op de tiende mei van '40. Die tijd ligt ver achter ons. Ik heb natuurlijk netjes geantwoord dat mijn schijfje bij het verwerken in het ongerede geraakt was en dat een redacteur mijn tekst moeizaam had moeten intikken, want zeker is zeker, ook al werk ik nog zo modern, af en toen moet ik weer met het stoomtrammetje over Zutphen naar Emmerik, als ik mijn taalgebied door wil op de tekstverwerker. Vief jöör, ik hebbe mien lol deran ehad. En ik goa hoapelijk nog wat deur!
