Uutvroagen
> Categorie: Columns Deventer Dagblad
Gepubliceerd: dinsdag 16 juni 2009
Wiepke Nauta ken ik heel goed, maar als ik haar tegenkom, zal ik haar niet herkennen. 's Zondags ga ik dikwijls met haar op 'Voettocht door Gelderland', als zij op de woensdag daarvoor aan de beurt geweest is om een deel van die voetreis af te leggen. Dat stukje wandeling maak ik op de radio, Gelderland natuurlijk, op de zondag van tien tot elf uur met haar mee.Op een van die zondagen liepen we met de microfoon in de hand 's woensdags door Eerbeek. En ik kreeg onder de lopende interviews plotseling het beeld van een verjaardag voor me. Ik zat nog op de H.B.S en ik was uitgenodigd op een verjaarsmiddag van een klasgenoot. Voor ik daarheen wou gaan, zei mijn moeder: "Iej mot dee moder is uutvroagen, wöör ze vandan kump; ik denke dadde wie nog samen op schole ewest bint!" Ik schaamde me dood. Een mens uitvragen, ik dacht er niet aan! Nu ik Wiepke met haar uutvroageriejen bezig hoor, haar interviews die even warm menselijk als belangstellend zijn, wou ik dat ik weer op die middag bij die klasgenoot was. Interviewen is niet moeilijk, als men de juiste openingsvragen weet te stellen.Hoe zou Wiepke haar voornaam spellen? Dat wil ik weten. Daarom bel ik 'Radio Gelderland'. De 'annemmer' is blijkbaar aan de naamswisseling van die omroep nog niet gewend, want ik hoor: "Met 'Omroep Gelderland". Ik stel me voor en vraag naar de spelling van Wiepke. Mijn 'uutvroagen' komt blijkbaar vriendelijk en betrouwbaar over, want ik word op mijn wenken bediend. Dan kan ik me nu tot het Nedersaksische 'uutvroagen', 'oetvroagen', Nederduuts 'utfroagen', Nederlands 'een vraaggesprek hebben' bepalen.'Uut' is al zo oud als het Indogermaans. Volgens mijn 'Etymologisch Woordenboek Van Dale' komt 'ud' al in het Oudindisch voor. In het Grieks is 'achteraan komend' 'hUSteros'. In het Latijn is 'USque' 'tot aan'. In het Gotisch, Oudnoors, Oudengels, Oudfries en het Oudsaksisch is het 'ut', met een heel lange 'oe' uitgesproken: oeeet.'Vragen' is in het Oudindisch 'prasna' (vraag). In het Latijn 'precari', smeken. Het Oudkerkslavisch kent 'prositi' of 'verzoeken'. Andere talen: Gotisch 'fraihnan' (uitspreken als fregnan), Oudsaksisch 'fragon' en 'fregnan', Oudfries 'fregia', Oudengels 'frignan', Oudhoogduits 'fragen', Middelnederlands 'vragen'. 'Uutvroagen' is veel ouder dan 'interviewen'. Een interview met iemand hebben is natuurlijk ook een onderhoudende ontmoeting hebben. Het Franse 'entrevoir', even of vluchtig zien ligt eraan te grondslag. Interview kan dus heel goed gebruikt worden in plaats van 'vraaggesprek', want men wil in zo'n onderhoud iets van en over een ander te weten komen. En 'view' is inderdaad heel in de verte verwant aan 'weten'. Maar onze taal heeft een eigen woord voor vraaggesprek: het uutvroagen. In 'Talk op Platt' op Nord 3, Duitse televisie, wordt bij een vraaggesprek altijd vermeld: "De oetfroager is .....". En daar ben ik heel 'tufrèè' (toevrèè) over. Ook dit laatste woord is Plaatduuts.Wiepke Nauta vind ik een prima uutvroager. In Eerbeek wist zij de mensen met een enkele vraag aan het praten te krijgen, terwijl de mensen toch wisten dat zij haar voettocht voor 'Radio Gelderland' maakte. Ik denk dat de 'uutgevroagden' de volgende zondag naar zichzelf geluisterd hebben. Als ze het konden, hebben ze die uitzending vast op de band gezet. Misschien kan men wel bandjes van zo'n uitzending bestellen. Mij doet haar stem, die van Wiepke, ook goed; ik vind dat het niet enkel om de juiste vraag gaat, een aangename stem doet ook veel. Ja, zij heeft alles om de mensen onderhoudend uut te vroagen, die Wiepke Nauta.
