Peerdjen
In Wenen ontdekken we al gauw dat het de stad van paarden en koffie is. In de verschillende koffiehuizen kun je wel twintig soorten koffie bestellen. In Wenen is de beroemde Spaanse Rijschool, er zijn de vele rijtuigjes met paardjes voor toeristenvervoer, er zijn de ruiterstandbeelden. Onze gids legt bij een van deze monumenten uit, hoe moeilijk het is een paard zo te beeldhouwen, dat het alleen op de achterbenen staat, en niet de staart als derde poot nodig heeft om te staan. Er zit volgens hem een precies loodrecht staande stalen staaf door een van de achterbenen, en die loopt zo hoog mogelijk door. Ik geloof hem, want onze gids heeft iets van het paard in zich: hij is een edel mens, die niet liegen zal. Ieder paard dat ik zie, noem ik een 'peerdjen'. "Mooi peerdjen!" "Mager peerdjen". "Slank peerdjen". Ik houd van paarden. Dat zit in de familie, denk ik. In Wenen kan ik mijn hart ophalen. Waarom ik meteen trek in koffie krijg, als ik een peerdjen zie, is me niet al te duidelijk. Toegegeven, koffie is een edele drank, maar thee nog meer. Toch ruik ik geen thee als ik 'peerdjen' zie of hoor, ik ruik koffie. En dat paarden naar koffie ruiken, heb ik nog nooit gemerkt.
Na de groepswandeling door een klein deel van de binnenstad leidt onze gids ons naar een van de koffiehuizen. We zoeken een plaatsje, overdekt en toch buiten, want het weer is niet zo best. Het duizelt ons, als we al die koffiedranken zien staan op de lijst. Zelfs 'koffie verkeerd' is erbij; hier heet dat 'Milchkaffee'. Ik bestel dus "Zwei Milchkaffee" en ik denk er bij mezelf bij "Weinig koffie en völle van de koo". En ineens weet ik bijna waarom ik koffie ruik, als ik een paard zie. In mijn Nedersaksische dialect dat ik meestal gemakshalve met Dèventers aanduid, bestaat een uitdrukking over koffie met het woord 'peerdjen' erin. En ik weet dat ineens, omdat ik 'koo' en 'keuken' (koetje) denk. Maar die uitdrukking wil niet komen bovendrijven. Ze blijft steken op de grens van het weten. Ik zal moeten wachten tot ik weer thuis ben en mijn woordenboekje van het Deventers raadplegen kan. Hoewel, er zijn een paar mensen in ons gezelschap, die in Deventer geboren zijn en er gewoond hebben; ik durf hun er echter niet naar te vragen. Ik hoor me al: "Ken je ook een uitdrukking met koffie en peerdjen?" Ik zal maar rustig afwachten.
Als we enkele dagen later in Salzburg zijn, doet zich bij het zien van de rijtuigen met peerdjes voor toeristen weer hetzelfde voor. "Koffie en peerden, wat hadden dee oke weer met mekäre te maken", denk ik hardop. En als ik dat in het Dèventers doe, zit het me goed dwars. Maar als we in Duitsland, Schillingsfürst, aangekomen zijn, denk ik nergens meer aan. En na een paar dagen zijn we weer thuis. En omdat ik weer voor de krant wat moet doen, raken koffie en peerdjen in het vergeetboek.
Dan krijg ik bij het zoeken van gegevens voor een onderwerp het foto-boek van Wenen in handen. Ik sla het open, zie de paarden van de Spaanse Rijschool en ruik koffie. Ik ren naar boven grijp het 'Woordenboek van het Deventer Dialect', zoek 'peerdjen' op en lees: peerdjen, Van 't -, zn., cichorei; paardje. Hei'j zin in 'n köpken koffie? Astoebleef, a'j d'r möör neet te völle van 't peerdjen indoot. N.B. De cichorei van Egbers in Dalfsen en van Schaars in Borculo was vroeger in Deventer zeer populair. De rolletjes cichorei waren in blauw papier verpakt met een geel etiket waarop een paard was afgebeeld (Nedersak. symbool). Zie: kniep-of. Einde citaat. Kniep-of is een Deventer naam voor cichorei, evenals peerdjen. - En nu snel een kop koffie met koo en zonder peerd. Trouwens, dat heb ik wel verdiend als braaf peerdjen.
