Dwalen
"Waar we overal geweest zijn? Lemelerveld, Luttenberg, Raalte, Schalkhaar, Gorssel, met het voetveer over naar Wilp. En alles zwervend met onze rugzakken aan de schouders. We zouden met z'n drieën een boek kunnen schrijven over de streken aan weerszijden van de IJssel. Nou, en 's avonds vinden we wel een campinkje, niet altijd zo mooi als dit hier, maar toch ...". "Zijn jullie dan onderweg nooit verdwaald?" vraag ik een beetje onnozel met de klemtoon op "ver-"." "Nee hoor, we hebben goede A.N.W.B.-kaarten van Overijssel en Gelderland bij ons; we verdwalen af en toe in dat gekke taaltje hier; daar kunnen we soms niks van maken, maar dan zijn de mensen wel zo vriendelijk gewoon te praten".
Van die laatste opmerking schrik ik een beetje: 'gekke taaltje', 'gewoon ... praten'. Deze drie leuke 'opschöttelingen', pubers, bedoelen het helemaal niet kwaad. Maar als ik niet beter wist, zou ik me beledigd kunnen voelen. Dat 'gekke taaltje' is toevallig mijn Taal. Ik besluit dus in een flits even de schoolmeester uit te gaan hangen. Ik hoor in gedachten een oude vriend al zeggen: "Goat oew gang mar Gerrit; dat is oe wel toovertrouwd!" "Jullie verdwalen dus in dat gekke taaltje. Dat komt, omdat je deze taal niet kent. Weet je bijvoorbeeld, dat Engels net zo'n gek taaltje is? Maar omdat jullie dagelijks in die taal zingen horen, komt dat taaltje je heel gewoon voor. Ik wed, dat jullie heel veel van dat Engels nauwelijks begrijpen. Wat betekent 'wandering' in "I'm wandering?"" Diep zwijgen. "Dat betekent 'zwerven' of 'dwalen'. You are wanderig ofwel Jullie zwerven; jullie dwalen door het oosten van Nederland. Daar spreken ze een andere taal, vaak, dan jullie in het westen doen. Maar jullie dialecten zijn in meerderheid opgenomen in de standaardtaal. Maar wisten jullie dat het woord 'dwalen' al in onze voortaal, het Oudsaksisch voorkomt? Daar vinden we het in de geschreven vorm 'fordwelan', precies, wat in het Nederlands 'verdwalen' is".
De jongelui zijn inmiddels in het gras gaan zitten; ik doe dat ook maar. Ze luisteren aandachtig. "Als je de geschiedenis van het woord 'dwalen' bekijkt, en dat kan enkel maar op papier en op perkament en steensoorten, vind je dat 'dwalen' in het Oudhoogduits wordt teruggevonden als 'twalon', en dat is al honderden jaren geleden. Gisteren ontmoette ik hier op de camping een olde 'noaber uut Salland'. Weten jullie wat dat is?" "Sallandse Buurman", zegt er een. "Juist, en die vertelde mij dat hij de ervaring had, dat veel mensen de aardigheden en de eigen-aardigheden in het Standaard en het Dialect niet "oppikken". Nou, die ervaring heb ik ook. Ik wil jullie, jullie zijn nog erg jong, geen verwijten maken, maar ik wil je waarschuwen: Let op voor - wat ze in de Achterhoek noemen - 'dwaallöcht'n' of 'dwaallöchte'; dat zijn lichtjes die je in de duisternis van onwetendheid ziet gloeien. Het zijn lichtjes die je op een dwaalspoor brengen. Even zijn jullie met 'gekke taaltje' op een dwaallichtje afgegaan. Niet de bergtop, maar de afgrond gloorde. Neem je eigen licht mee bij het dwalen, zwerven, grasduinen, studeren, of met welk werkwoord je je bezigheden ook wilt aanduiden. Waar gaan jullie studeren?" "In Deventer", klinkt het in drievoud. "Kijk eens aan; het 'Cursuscentrum De Botermarkt' laat bij voldoende deelname een cursus starten: 'Streektaal Sprèken en Schrieven', ook voor mensen die het Sallands en Oost-Veluws helemaal niet kennen. Ikzelf mag die cursus als gastdocent begeleiden. Je kunt je er altijd voor opgeven".
"Bedankt voor het lesje, al dat Engelse gedoe is ook maar onzin", zegt de langste, en hij steekt me zijn hand toe.