Hartskeerl
Toen ik de volgende gebeurtenis an een dialectvrind vertelden, zei hee: “Iej mot oe feitelijk schamen, dat iej eigennamen diee feitelijk echt Nedersaksisch bint, nieet kent en iej hebt ter nog wel veur deureleerd!” Ik antwoordden natuurlijk dat ik disse name, Hartskeerl, had motten kennen, möör joa, een mense kan noe eenmoal nieet alles weten.
Ik kwamme met de name in contact, umdat mien vrouwe en ik een plèètsken zochten, wöör wiej met onze familieleden, en dat bint ter nogal wat, een feestjen konden bouwen. Wiej wollen nieet te verre van huus en wiej dachten, wiej riejt nöör Schalkhaer, nöör ‘De Lindeboom’. Döör hadde wiej wel eerder feestjes ehad en wiee weet, konden wiej der op de tweeden oktober, een zundag, wel terechte.
Wiej toerden der hen en wiej wieren op een allervrindelijkste maniere ontvangen deur een vrouwe diee zich veurstelden as Ina. Zee boad ons dalijk koffie an, het was ongeveer koffietied, en zee antwoordden op onze vroage ovve wiej op zundag de tweeden oktober met een gezelschap van zon veertig mensen welkom wären, metene, zee roadplèègden natuurlijk eerst de agenda, bevestigend. Toen haalden zee een prachtige map van A4-grootte en teunden ons ik weet nieet wat veur meugelijkheden um een gezellige dag met mekäre te hebben. Wiej mosten thuus de meugelijkheden möör rustig bekieken. Zee vertelden oke nog, dat ze met zien drieeën het bedrief een nieje start egeven hadden. En loat noe net onder dat vertellen een keurig verzörgde ‘jongeman’ binnenkommen. Diee stelden zich veur as Martijn. Hee was de tweeden van het drieetal diee de zaak gingen runnen. Hoe ik het zoo hadde, weet ik nieet, möör ik vroege nöör zien achtername. “Hartskeerl”, zei hee. Ik konne mien oren nieet geleuven. “Hoe?” vroeg ik. “Hartskeerl”, zei hee weer. “Wat een prachtige name!” riep ik. Toen wol ik natuurlijk weten wiee of de derden was. Diee was ter nieet, zeien ze, möör diee kwam zoo. Dat bleek John Kelder te wèèn, ik wete wöörachtig nieet meer of iej dat met of zonder -‘h’- spelden. Möör dat kan nieet schèlen.
Dat woord ‘hartskeerl’ bin ik nooit eerder in een dialectwoordenbook tegenekommen, möör wiee bin ik. Ik wete wat een ‘hartsvrindinne’ is, dus ik kan wel noagoan wat ‘hartskeerl’ betekenen mot. Meschiens hef ter wel een echtpaer in 1811 bie de Burgerlijke Stand estoan en mos de man zich angeven. Meschiens neumden de vrouwe hem wel altied mien hartskeerl. Meschiens vroeg de ambtenaer wel: “En wie bent U?” Meschiens antwoordden hee wel: “Ik bin haer hartskeerl”. Dus noteerden de ambtenaer ‘Hartskeerl’.
Zoo is het natuurlijk nieet egoan, dat weet ik oke wel, möör … Bie Martijn was de name een teken: Hee deej het werk, bleek later oke op ons feestjen, met geveul, vanuut het härte. Dat geldt trouwens tèvens veur Ina en John! Nomen est Omen. Dat was hier helemoale wöör.
Iederene weet dat het ‘herte’, dat is middelnederlands, de zetel is van het geveul. Tenminsten, de mensen denkt dat. Bie bepoalde erväringen geet ons härte immers vlugger sloan. Ik denke dat de meeste mensen ook wel weet wöör ‘keerl’ veur steet. Een ‘keerl’ of ‘kerel’ is van eursprong een ‘gewone’ man of een man ‘van lage afkomst’ of een ‘boer’. Het is dus een man diee heel geveulig van aerd is.
Op zundag 2 oktober 2011 begavven Martijn en Ina zich met geveul tussen hun gasten, heel attent. Ze zörgden dat gin mense wat tekort kwam. Deur de meesten wieren zee nauwelijks opemerkt. De kok, John, had alles met geveul klööremaakt, ook veur wiee biezundere dinger mosten hebben. Toen wiej hem an het ende van het feestjen èven lieten kommen, kreeg hee een daverend applaus.
Möör lèzers, het geveul van het drieetal veur de gasten mo’j zelluf ondervinden! Nieet bie hun an huus kommen, möör in … “De Lindeboom”. Wiej goat ter tenminsten weer hen!
